Od lat pięćdziesiątych wytworzyliśmy na świecie aż 9,2 miliarda ton plastiku, który niestety w większości - po jednorazowym użyciu - trafiał na wysypiska śmieci czy do oceanów. Problem ten dostrzegają rządy, przedstawiciele biznesu, organizacji pozarządowych, świata nauki i konsumenci na świecie, ale również w Polsce. Dlatego 10 września, wzorem innych państw, z inicjatywy różnych środowisk powołano wspólną inicjatywę - Polski Pakt Plastikowy, który jednocześnie dołącza dziś do najważniejszej międzynarodowej inicjatywy środowiskowej Plastics Pact network Fundacji Ellen MacArthur. Pakt stawia sobie za cel zmianę obecnego modelu wykorzystywania tworzyw sztucznych w opakowaniach na polskim rynku w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego i ogłasza 6 wspólnych celów dla członków Paktu do roku 2025. Inicjatywa powstała pod parasolem Kampanii 17 Celów.

Przez ostatnie 70 lat do recyklingu globalnie trafiało tylko 10% tworzyw sztucznych¹. Reszta, w dużej mierze zaśmieciła środowisko naturalne jako odpady.  Problem nadmiernego zanieczyszczenia planety plastikiem dostrzegają też polscy konsumenci – 59% z nich wskazuje go jako jedno z pięciu najważniejszych wyzwań środowiskowych². Odpowiedzialne wykorzystywanie tworzyw sztucznych w opakowaniach to zadanie i wyzwanie zarówno dla biznesu, który je wytwarza i użytkuje, jak i dla konsumentów segregujących odpady opakowaniowe po ich wykorzystaniu. Członkowie Polskiego Paktu Plastikowego chcą inicjować działania mające na celu zamykanie obiegu opakowań z tworzyw sztucznych i zrealizować zadania związane z efektywną redukcją użycia pierwotnych tworzyw sztucznych na polskim rynku. Plan działania do roku 2025 jest ambitny i wykracza poza obowiązujące przepisy.

Czeka nas (r)ewolucja na rynku opakowań z plastiku

Polski Pakt Plastikowy to platforma współpracy uczestników łańcucha wartości tworzyw sztucznych w obszarze opakowań. Tworzy ją grupa 12 firm: od produkujących opakowania, poprzez firmy wprowadzające produkty w opakowaniach na rynek i sieci handlowe, po recyklerów i organizacje odzysku, które wprowadzają na polski rynek aż  1/5 wszystkich opakowań z tworzyw sztucznych³. Towarzyszy im grono instytucji – organizacji branżowych, pozarządowych i ze świata nauki.

Tylko wspólnie możemy zmierzyć się z plastikowym wyzwaniem. Powinniśmy skoncentrować działania na ograniczeniu użycia plastiku, pracować nad innowacjami i sprawić, aby plastik krążył w obiegu zamkniętym. Wierzymy, że angażowanie kolejnych firm, instytucji i administracji a także realna i efektywna współpraca wszystkich stron może doprowadzić do zmiany modelu wykorzystywania tworzyw sztucznych w Polsce. Pamiętajmy, że członkowie Paktu to firmy, które już od lat podejmują liczne działania w tym obszarze. Ich zaangażowanie w Pakt to wyraz większych ambicji i decyzja o inicjowaniu wspólnych projektów, niemożliwych do realizacji przez pojedyncze podmioty. Czas bowiem na zdecydowane działanie – tu i teraz. Cele strategiczne Polskiego Paktu Plastikowego to ambitny, bardzo konkretny plan działania. – mówi Małgorzata Greszta, Partner Zarządzająca CSR Consulting inicjator „Kampanii 17 Celów”.

Cele Paktu oparte są na modelu trzech najważniejszych, postulowanych przez ekspertów, kierunków działań: ograniczanie użycia tworzyw sztucznych, innowacje i tworzenie obiegu zamkniętego. Drogowskaz proponowany przez Polski Pakt Plastikowy zakłada 6 celów strategicznych, do realizacji których firmy działające w Polsce i wpływające na rynek opakowań z tworzyw sztucznych będą dążyć do końca 2025 roku. 

• Pierwszy cel to identyfikacja, a następnie eliminacja wskazanych, nadmiernych i problematycznych opakowań z tworzyw sztucznych poprzez przeprojektowanie, innowacje i alternatywne modele dostawy. 
• Drugi natomiast obejmuje dążenie do zmniejszenia o 30% użycia pierwotnych tworzyw sztucznych w opakowaniach wprowadzanych na rynek.
• Trzeci cel to konkretne postanowienie – do 2025 roku 100% opakowań z tworzyw sztucznych na polskim rynku ma nadawać się do ponownego wykorzystania lub recyklingu. 
• Kolejne zobowiązania odnoszą się do zwiększenia udziału surowców wtórnych w opakowaniach z tworzyw sztucznych do poziomu 25%
• a także efektywnego wsparcia systemu zbiórki i recyklingu opakowań tak, aby osiągnąć poziom recyklingu w wysokości co najmniej 55% na polskim rynku. 
• Ostatni cel stanowi bardzo ważny element walki o nowy model obiegu plastiku i mówi o podniesieniu jakości i efektywności edukacji konsumentów w zakresie segregacji, recyklingu, ponownego wykorzystania i ograniczenia zużycia opakowań. Należy bowiem postawić jeszcze mocniej na efektywną edukację konsumentów, angażującą przedstawicieli wszystkich sektorów.

Elementem budującym wiarygodność Paktu jest jego realny wpływ na zamykanie obiegu opakowań z tworzyw sztucznych na polskim rynku poprzez stopniowe osiąganie wspólnych celów strategicznych. Narzędziem weryfikacji prac Paktu będzie raport roczny z postępu realizacji celów. Ogłoszenie pierwszego raportu, obejmującego efekty prac za rok 2020, planowane jest na II kw. 2021 roku.

Polski Pakt jako część globalnej inicjatywy stworzonej przez Fundację Ellen MacArthur

10 września Polski Pakt oficjalnie dołączył do światowej inicjatywy Plastics Pact network Fundacji Ellen MacArthur. 

Tym samym stał się częścią ambitnego programu, który od lat dąży do racjonalnego i prośrodowiskowego gospodarowania obiegiem tworzyw i spełnienia Globalnego Zobowiązania dot. nowej gospodarki tworzywami sztucznymi (New Plastics Economy Global Commitment). 

Z Fundacją globalnie współpracuje ponad 400 firm- odpowiedzialnych za wprowadzanie 20% opakowań na światowe rynki, rządy wielu krajów, organizacje pozarządowe i branżowe, ośrodki naukowe i inwestorzy. 

Fundacja Ellen MacArthur z zadowoleniem przyjmuje ogłoszenie Polskiego Paktu Plastikowego, najnowszej krajowej inicjatywy dołączającej do naszej globalnej sieci Plastics Pact. Z niecierpliwością czekamy na możliwość wspierania rządu i polskiego biznesu we wprowadzaniu prawdziwej zmiany na rzecz gospodarki obiegu zamkniętego dla tworzyw sztucznych. Będzie się to odbywało poprzez eliminowanie tych z nich, które są nadmierne i problematyczne. Poprzez wprowadzanie innowacji, które zapewnią, że plastik, którego potrzebujemy nadaje się do ponownego wykorzystania, recyklingu lub kompostowania. Jak również poprzez utrzymywanie w obiegu wykorzystywanych tworzyw sztucznych, tak aby nie trafiały do środowiska. Razem możemy stworzyć świat, w którym plastik nigdy nie stanie się odpadem ani zanieczyszczeniem. – mówi Sander Defruyt, lider programu New Plastics Economy w Fundacji Ellen MacArthur 

Z plastiku nie zrezygnujemy, ale musimy przestać go wyrzucać i nauczyć się go wykorzystywać w obiegu zamkniętym - będzie to możliwe tylko wtedy kiedy w działania Polskiego Paktu zaangażuje się jak najwięcej firm i instytucji z różnych sektorów. Polski Pakt Plastikowy powstał z inicjatywy Kampanii 17 Celów, której podstawowym zadaniem jest mobilizowanie polskiego biznesu do podjęcia wspólnych działań na rzecz realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju. Członkiem Paktu zostać może każde przedsiębiorstwo, organizacja czy instytucja, która zobowiąże się do realizacji wspólnych celów. W szczególności zachęcane do tego są firmy wprowadzające produkty w opakowaniach z tworzyw sztucznych na rynek, producenci opakowań, a także przedsiębiorstwa zajmujące się handlem detalicznym, recyklerzy oraz firmy związane z łańcuchem wartości opakowań. Bardzo ważne jest wsparcie organizacji pozarządowych, uczelni oraz instytutów badawczych. 

Polski Pakt zrzesza następujące firmy jako członków: Alpla Polska, Carrefour, Grupa Spółek Danone w Polsce, Jeronimo Martins Polska, Kaufland Polska Markety, Korporacja KGL, Lidl Polska, LPP, Nestlé Polska, Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań, Santander Bank Polska, Unilever Polska oraz 20 instytucji jako członków wspierających wśród nich organizacje pozarządowe, biznesowe i uczelnie wyższe.

¹  Plastic Atlas, Heinrich Böll Foundation, Break Free From Plastic, 2019

²  Who cares? Who does? Unlocking the opportunities of environmental concern by understanding the ‘green gap’ between those who say they care and those that actually do, GFK, 29.08.2019

³  Dane pochodzą z informacji indywidulanych firm za 2018 r. Ogólna waga opakowań z tworzyw sztucznych w Polsce za 2018 rok wynosi 1 018 915 ton  wg raportu opracowanego przez Rekopol Organizację Odzysku Opakowań na podstawie sprawozdań rocznych organizacji odzysku opakowań za rok 2018 przekazanych do odpowiednich Urzędów Marszałkowskich