Utrzymanie porządku w magazynie – zwłaszcza wielkopowierzchniowym – to kluczowe wyzwanie stojące przed każdym zarządcą przestrzeni magazynowej. Odpowiednie rozlokowanie produktów przynosi wiele korzyści, ułatwiając dostęp do poszczególnych kategorii składowanych artykułów i usprawniając codzienną pracę przy kompletacji zamówień.

Sposób organizacji magazynu zależy w dużej mierze od rodzaju przechowywanych produktów i częstości ich rotacji. Regularna wysyłka towarów z obiektu wymaga takiego systemu przechowywania, który ułatwi pracownikom kompletującym dostęp do produktów, na które popyt jest największy. Z kolei jeśli magazyn wykorzystywany jest do przechowywania towarów przez dłuższy czas, z założenia konieczność częstej zmiany położenia produktów jest ograniczona. Zaspokojeniu potrzeb obu wspomnianych scenariuszy służą dwa główne rodzaje systemów magazynowania - magazyn statyczny i dynamiczny.

Powierzchnia magazynowa - regały magazynowe w procesie magazynowania

Proces załadunku pojemnika magazynowego od bekuplast

Magazynowanie dynamiczne - co to jest?

System magazynowania dynamicznego (zwanego również systemem wolnej przestrzeni magazynowej lub składowaniem chaotycznym) nie przypisuje konkretnej, stałej lokalizacji do składowania zapasów. Oznacza to, że zamiast umieszczać produkt w konkretnej alejce i na konkretnej półce, trafia on do dowolnej dostępnej lokalizacji lub lokalizacji opartej na popycie na dany produkt. Jeśli artykuł A sprzedaje się szybko i w danym tygodniu składanych jest na niego wiele zamówień, sensowne może być przechowywanie przynajmniej części jednostek w pobliżu obszaru pakowania. Gdy popularność produktu A spada, można go przenieść do mniej dostępnej części magazynu. Z natury rzeczy – dla zapanowania nad ryzykiem zgubienia towaru w przepastnej przestrzeni - taki rodzaj magazynowania wymaga stosowania rozwiązań zwiększających poziom automatyzacji magazynu.

Magazynowanie statyczne - co to jest?

O ile w przypadku dynamicznego systemu magazynowania lokalizacje produktów mogą się zmieniać, o tyle przy zastosowaniu systemu statycznego (zwanego również systemem stałego miejsca składowania) pozostają one niezmienne. Zgodnie z definicją magazynowanie statyczne to system, który przypisuje każdemu produktowi stałą lokalizację i nie jest ona zapełniana innymi artykułami nawet wówczas, gdy w magazynie tymczasowo brakuje wystarczającej ilości danego produktu dla wypełnienia całej sekcji dla niego przeznaczonej; pozostaje ona wówczas pusta. Ta forma składowania jest odpowiednia przede wszystkim dla firm ze stałym asortymentem i przejrzystą ilością artykułów, a także dla mniejszych firm korzystających z łatwiejszych do zarządzania magazynów o ograniczonej powierzchni, które nie wymagają wdrożenia programu do zarządzania gospodarką magazynową lub innych rozwiązań służących do automatyzacji procesów składowania.

Zalety i wady magazynowania dynamicznego

Chociaż żaden ze wspomnianych systemów magazynowania nie jest z natury lepszy od drugiego, w określonych warunkach i przy konkretnych potrzebach może okazać się lepszą opcją dla danego magazynu. Decydując się na system i układ magazynowy warto porównać zalety i wady każdego z nich, aby sprawdzić, który lepiej odpowiada potrzebom konkretnej firmy.

Główną zaletą magazynowania dynamicznego jest elastyczność przy zmianie lokalizacji produktów, a tym samym bardziej efektywne wykorzystanie powierzchni magazynowej. Jeśli rośnie popyt na dany artykuł, sensownym może być składowanie go najbliżej miejsca pakowania, by skrócić czas, jaki pracownicy przeznaczają na jego kompletowanie. Jeśli na półkach pojawią się luki, dynamiczny system magazynowania wypełni je dowolnym produktem. I odwrotnie: gdy dana kategoria produktowa jest na wyczerpaniu, można zgrupować ją na mniejszej przestrzeni, a na jej miejsce wprowadzić produkt w większej liczbie sztuk. Elastyczność tego systemu oznacza zatem, że możliwe jest przechowywanie większej liczby produktów w jednym magazynie, optymalne wykorzystanie przestrzeni oraz poprawienie wydajności kompletacji. Co więcej, w przypadku zmiany asortymentu oznacza to bezproblemowe umieszczenie w magazynie nowych towarów.

Główną wadą dynamicznego systemu magazynowania jest to, że do sprawnego funkcjonowania wymaga on ciągłych zmian i swobodnego przepływu zapasów. Jeśli popyt na produkt spada, system nie działa tak dobrze, ponieważ pozostałe zapasy mogą zalegać na półkach. Jest też mniej przejrzysty: ciągłe zmiany lokalizacji produktów wymagają doskonałej organizacji w magazynie, ale też mogą skutkować wydłużeniem czasu szkolenia nowych specjalistów ds. logistyki oraz magazynierów do odnalezienia się w dynamicznym środowisku pracy.

Zwróćmy również uwagę, że składowanie dynamiczne wymaga wdrożenia rozwiązań do automatyzacji procesów składowania, tj. wspomaganego komputerowo systemu zarządzania gospodarką magazynową, który prowadzi wykaz przydzielonych nowym towarom miejsc i zapisuje automatycznie miejsca składowania. System przydziela również miejsce składowania dla każdego nowego artykułu. Oznacza to naturalnie konieczność poniesienia wyższych kosztów inwestycyjnych.

Zalety i wady magazynowania statycznego

Statyczny system magazynowania wydaje się idealny dla magazynów, które są przeznaczone głównie do przechowywania, nie zaś do konfekcjonowania i regularnej wysyłki produktów. Do jego niezaprzeczalnych zalet należą: przejrzystość (wystarczy rzut oka na półkę/stojak, by zorientować się, że produkt jest na wyczerpaniu); uporządkowanie przestrzeni (i związane z nim mniejsze prawdopodobieństwo zagubienia produktów w magazynie); a także wygoda obsługi (pracownik z góry wie, do której części magazynu należy udać się po konkretny produkt).

Jedną z największych wad statycznego systemu magazynowania jest potencjalne marnowanie przestrzeni w przypadku, gdy – ze względu na problemy z łańcuchem dostaw lub zwiększony popyt – poziom zapasów danego produktu jest niski. Ponieważ cechą systemu statycznego jest jego nieelastyczność, nie ma możliwości wykorzystania wolnej przestrzeni na przechowanie innych produktów.

Inną potencjalną wadą tego systemu jest gęstość składowania w przypadku nadpodaży konkretnego artykułu. Konieczność zmieszczenia produktów na przeznaczonej dla nich przestrzeni możę powodować ciasne upakowanie na półkach lub układanie w podwójne stosy, co może utrudniać do nich dostęp lub stanowić problem z dostępem dla pracowników magazynu

Na co się zdecydować?

Wybierając pomiędzy magazynem dynamicznym a statycznym, należy przede wszystkim zadać sobie pytanie, w jakim celu przechowuje się zapasy. Jeśli magazyn pełni funkcję centrum realizacji zamówień, a pracownicy regularnie kompletują produkty, najlepszym wyborem będzie prawdopodobnie system dynamiczny. Jeśli magazyn służy głównie do przechowywania nadmiaru towaru, najlepiej sprawdzi się system statyczny.

Możliwe jest również połączenie obu systemów. W takim wypadku część magazynu należy zarezerwować do przechowywania statycznego i utrzymywać w nim nadmiar produktów. Inna część, przeznaczona na kompletację produktów, powinna wykorzystywać zalety składowania dynamicznego w celu uporządkowania produktów przechowywanych w strefie komisjonowania.